Tükendi
Gelince Haber Veret-Tuhfetü’s-Seniyye: Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd’in, İbn Âcurrûm’un nahve dair olan el-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye kitabı üzerine kaleme aldığı şerhtir. Eserin tam olarak ismi; et-Tuhfetü’s-Seniyye bi-Şerhi’l-Mukaddimeti’l-Âcurrûmiyye’dir.
İbn Âcurrûm’un Mekke’de yazdığı el-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye kitabı nahivle alakalı olup, içerisinde isim ve fiillerin tasrifleri, i‘rabı ve harflerin i‘rabı gibi konuları ihtiva etmektedir. Gerek İbn Âcurrûm’un eseri gerek Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd’in et-Tuhfetü’s-Seniyye’si kolay öğretici yöntemi sayesinde İslâm dünyasında pek rağbet görmüştür.
El-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye
İbn Âcurrûm’un nahivle alakalı olarak kaleme aldığı ve kendisiyle tanındığı en meşhur eseridir. Eser; isim ve fiillerin tasrifleri, i‘rabı ve harflerin i‘rabı gibi konular hakkında özlü bilgiler içermektedir. Müellif bu eserini, hac vazifesi münasebetiyle Mekke’de bulunduğu zaman diliminde kaleme almıştır.
el-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye, yöntemi ve nahvin ana kurallarını sade bir dille ifade etmesi gibi sebeplerden dolayı İslâm dünyasında meşhur olmuştur. Ayrıca daha sonra Avrupa’da da tanınarak çok rağbet görmüş ve belli başlı Batı dillerine tercüme edilmiştir. Şunu da belirtmek gerekirse pek çok farklı müellif tarafından el-Âcurrûmiyye üzerine altmış civarında şerh yazılmıştır.
İbn Âcurrûm (Ö. 723/1323)
İbn Âcurrûm, Kuzey Afrikalı dil ve kıraat âlimidir. el-Âcurrûmiyye adlı eseriyle maruftur. 672’de Fas’ta doğmuştur. Sanhâce kabilesindendir. Tam olarak ismi; Ebû Abdillâh Muhammed b. Muhammed b. Dâvûd es-Sanhâcî’dir. Âcurrûm lakabı Berberî dilinde “sûfî” anlamında olmakla beraber dedesinden kendisine kalmıştır.
Tahsil Hayatı
Tahsil hayatı hakkında yeterince bilgi olmayan İbn Âcurrûm, ilk temel eğitimini Fas’ta almıştır. Ayrıca burada dil, edebiyat, kıraat, fıkıh ve matematik tahsili de görmüştür. Daha sonra hac yolculuğu sırasında Kahire’ye uğramış, burada meşhur dilci ve müfessir Ebû Hayyân el-Endelüsî’nin derslerine katılarak icâzet almıştır.
Hac farizasını yerine getirdikten sonra tekrar Fas’a dönmüş ve Karaviyyîn Camii’nde dil ve kıraat dersleri vermeye başlamıştır. Zamanla (iki oğlu başta olmak üzere) birçok talebe yetiştirmiştir.
Önde gelen bazı talebeleri şunlardır; Ebû Muhammed Abdullah (oğlu), Mindîl lakabıyla maruf Ebü’l-Mekârim Muhammed (oğlu), Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed el-Cezennâî, Ebû Muhammed Abdullah b. Ömer el-Vângılî ed-Darîr (dilci ve fakih), Ebû Abdullah Muhammed b. Abdülmüheymin el-Hadramî, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed el-Hazrecî (fıkıh ve kıraat âlimi), Muhammed b. Ali el-Gassânî.
Aynı zamanda İbn Âcurrûm, birkaç çalışmada kaleme almıştır. Bunların en meşhuru el-Mukaddimetü’l-Âcurrûmiyye’dir. Diğer eserleri; Ferâ’idü’l-Me‘ânî fî şerhi Hırzi’l-Emânî ve İmam Nâfi‘ kıraatiyle ilgili “el-Bâri‘” adlı bir manzumesi’dir.
Müellif İbn Âcurrûm, 723 (1323) senesinde Fas’ta vefat etmiştir. Günümüzde Bâbülhamrâ olarak bilinen Bâbülcizyîn yakınındaki Endülüslüler mahallesinde defnedilmiştir.
