Lugat bakımından ruh, can,cesed, heva, heves ve bir şeyin hakikati manalarında kullanılan nefis;şer'i bakımdan "şeyvetin, gazabın ve kötü duyguların mebdei" (başlandığı yer) diye tarif edilmiştir.

Nefis, tek bir şeydir. Onun sıfatları çoktur. Şehvet, öfke ve kin gibi cihetlere yöneldiği zaman "kötülükle emreden nefis" olur. İlahi aleme, ibadet ve salih amellere meylettiğinde "nefs-i mutmaine" (huzura ermiş nefis) halinde gelebilir. Bu değişik arzuların arasında kah zulmani, kah ruhani görüntüleri olur.